ققنوس

                                                         برکت در زندگي
 

دين اسلام ، انسان را موجودي مادي نمي داند و امور معنوي را در زندگي او دخيل مي داند. يكي از امور معنوي ، بركت است كه اگر عوامل آن رعايت شود ، آثار مثبت بيشماري دارد. بركت امري است مهم تر از ثروت ، ضمن اينكه ثروت ممكن است موقتي يا فقط مختص به مال باشد اما بركت پايدار است و تنها به مال تعلق نمي گيرد بلكه به زواياي مختلف زندگي مانند عمر و زمان  را در برگيرد.

كلمه بركت و مشتقات آن ، سي و دو بار در قرآن  كريم ذكر شده و در گفتگوي انسان ها به كار مي رود كه چيزي را داراي بركت و چيزي را فاقد آن مي دانند.

عوامل بركت زا

با مطالعه آيات قرآن و روايات معصومين (عليهم السلام) به عوامل بركت زا در زندگي انسان پي مي بريم كه اميد است انسان ها به جاي زحمت براي جمع آوري ثروت به اين عوامل روي آورند و نه تنها مال و ثروت ، بلكه عمر ، قدم هاي خير و قلم و فكر آنها با بركت و اثرگذار باشد، برخي از اين عوامل عبارتند از :

1) جماعت: پيامبر مكرم اسلام در احاديثي بركت را در جماعت و در جمع بودن دانسته اند: «…فإنّ البركه مع الجماعه»  (1)

اسلام با تشويق مسلمانان به شركت در نماز هاي جماعت و جمعه ، مخالفت خود را با گوشه نشيني اعلام كرده و حتي در نماز فرادي نيز عبارت جمعي «اياک نعبد» و «اياک نستعين» را واجب نموده است.

در تفسير نمونه آمده است : «اساس عبادت مخصوصاً نماز بر پايه جمع و جماعت است، حتى به هنگامى كه بنده در برابر خدا به راز و نياز بر مى‏خيزد بايد خود را ميان جمع و جماعت ببيند، تا چه رسد به ساير كارهاى زندگيش.به اين ترتيب هر گونه فردگرايى، و تك‏روى، انزواطلبى و مانند اينها مفاهيمى مردود از نظر قرآن و اسلام شناخته مى‏شود.» (2)

حضرت علي(ع) دست خدا را همواره با جماعت مؤمنين مي داند و آن ها را از تفرقه و حركت هاي فردي برحذر مي دارد: « إِنَّ يَدَ اللَّهِ مَعَ الْجَمَاعَةِ وَ إِيَّاكُمْ وَ الْفُرْقَةَ فَإِنَّ الشَّاذَّ مِنَ النَّاسِ لِلشَّيْطَانِ كَمَا أَنَّ الشَّاذَّه مِنَ الْغَنَمِ لِلذِّئب.» (3)

2)  دعا: نحوه سخن گفتن با ديگران ، از مواردي است که در دين اسلام مورد تأکيد و توجه قرار گرفته است.

حضرت رسول (ص) فرمود: به برادرتان مباركباد بگوييد و برايش بركت بخواهيد.

طلب برکت براي برادران ديني ، انرژي مثبت زيادي در وجود مؤمنين ايجاد مي كند، زيرا وجود مؤمنان حقيقي آكنده از برکت است و دعاي آنها در حق برادرانشان، برکت را به زندگي آنها هديه مي دهد.

حارث بن حصيره از پدرش از امير المؤمنين على بن ابى طالب (ع) روايت كند كه آن حضرت به شيعيان خود فرمود: در ميان مردم همچون زنبور عسل در ميان پرندگان باشيد، كه هيچ پرنده‏اى نيست جز اينكه زنبور عسل را ناتوان مى‏شمرد، و اگر بدانند كه چه بركتى در اندرون او نهفته است هرگز چنين رفتارى در باره‏اش نمى‏كردند». (4)

3) تكريم بزرگان: حضرت محمد (ص) مي فرمايد: « البركه في أكابرنا فمن لم يرحم صغيرنا و يجل كبيرنا فليس منّا. رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله فرمود: «بركت در بزرگان ماست، كسى كه بر كوچك ما رحم نمى‏آورد و بزرگ ما را گرامى نمى‏دارد، از ما نيست» (5)

استفاده از تجربه بزرگان كه سرد و گرم روزگار را چشيده اند ، گوش دادن به پندهاي دلسوزانه و به دست آوردن دل آنان ، دريايي از برکت را به زندگي انسان وارد مي کند.

4) پرداخت زکات : امام باقر(ع) فرموده اند: « وَ الزَّكَاه تَزِيدُ فِي الرِّزْق » (6)

اما اگر ما هر چيز را داراي زکات بدانيم و زکات را نيز مايه برکت بخوانيم، آنگاه به معناي عامي بر خواهيم خورد که رعايت اين معنا در عرصه هاي مختلف زندگي، حياتي پر از برکت در تمام زمينه ها براي ما به ارمغان خواهد آورد.

به يک حديث در اين زمينه اشاره مي كنيم :

امام صادق(ع) فرمودند:

« بر هر جزئى از اجزاى بدن تو دادن زكاتى در راه خداى بزرگ واجب است، بلكه بر هر تار مويى، پس زكات چشم، نگريستن براى عبرت گرفتن است، و چشم پوشيدن از نامحرم و شهوات‏، زكات گوش، شنيدن علم و حكمت و قرآن است، و حكمتهاى مفيد دينى و پند و اندرز نجاتبخش، بهمراه دورى گزيدن از آنچه بر ضد اينهاست، يعنى دروغ و غيبت و نظاير آنها، زكات زبان، اندرز دادن به مسلمانان و بيدار كردن غافلان است، و ذكر و تسبيح بسيار گفتن، زكات دست، بخشندگى و سخاوت است از آنچه خدا به تو انعام كرده است، و بكار گرفتن آن در نوشتن علوم، و رهنمودهايى كه مسلمانان در طاعت خداى متعال از آنها بهره‏مند شوند؛ و همچنين به كار نبردن آن در هر كار بد و هر اقدام شر، زكات پا، كوشش در انجام دادن حقوق خداى متعال است، يعنى رفتن به ديدن صالحان، و حضور در مجالس ذكر، و كوشش در اصلاح امور مردمان، و صله رحم، و جهاد، و هر چه صلاح قلب و سلامت دين تو در آن باشد.»  (7)

5) پرداخت صدقه : از سفارشات اکيد اسلام درباره مال انسان ها ، صدقه است كه براي فرد و جامعه برکات بسيار زيادي دارد.

امام صادق(ع) فرمودند: جامعه اي که افراد آن اهل صدقه باشند ، قطعاً برکات آن را در زندگي خود خواهند ديد زيرا « يكى از خصوصيات صدقات، اين است كه نمو مى‏كند و اين نمو، لازمه قهرى صدقه است و از آن جدا شدنى نيست ، چرا كه باعث جلب محبت و حسن تفاهم است و امنيت را گسترش داده و دل ها را از اينكه به سوى غصب و دزدى و افساد و اختلاس بگرايد، باز مى‏دارد و نيز باعث اتحاد و مساعدت و معاونت گشته و اكثر راه هاى فساد و فناى اموال را مى‏بندد و همه اينها باعث مى‏شود كه مال آدمى در دنيا هم زياد شود و چند برابر گردد» (8)

خداوند نيز در قرآن مي فرمايد: « يَمْحَقُ اللَّهُ الرِّبا وَ يُرْبِي الصَّدَقاتِ وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ كُلَّ كَفَّارٍ أَثيمٍ ؛ خداوند، ربا را ناچيز مى‏گرداند و صدقات را افزونى مى‏دهد و هيچ كفران‏كننده گنهكار را دوست ندارد.» (9)

امام سجاد(ع) فرمودند:«مَا مِنْ رَجُلٍ تَصَدَّقَ عَلَى مِسْكِينٍ مُسْتَضْعَفٍ فَدَعَا لَهُ الْمِسْكِينُ بِشَيْ‏ءٍ تِلْكَ السَّاعَةَ إِلَّا اسْتُجِيبَ لَه؛ هيچ‏شخصى نيست كه به مستمند ناتوانى صدقه بدهد و آن مسكين در همان وقت براى او دعا كند مگر اينكه دعايش (در حق او) مستجاب گردد.»  (10)

6) سحر خيزي: عبارت «سحر خيز باش تا کامروا باشي» را زياد شنيده ايد. اين عبارت اشاره دارد به حديثي از پييامبر اکرم که فرمودند::«بركت در سحر خيزى است‏» (11)

سرزندگي و پر انرژي بودن نيز از آثار سحرخيزي است.

و نيز فرمود: «هر گاه يكى از شما كارى داشته باشد، صبح زود به دنبال آن كار رود، زيرا من از خداى خويش خواسته‏ام به كسانى از امت من كه اول وقت به سر كار خويش حاضر شوند، بركت دهد»  (12)

7) صله رحم: پيوند با خويشان و آگاه بودن از وضعيت زندگي آنان، از امور مورد توجه اسلام بوده و هست.

در گذشته، آگاهي يافتن از حال همسايگان و اقوام، با شب نشيني ها و بيان سخنان و تجربيات ريش سفيدان، نعمتي بود که امروزه كم رنگ شده است،  اما باز هم صله رحم جايگاه خاص خود را دارد.

حضرت علي (ع) يکي از عوامل برکت در زندگي را صله رحم دانسته اند، و خطاب به کميل فرمودند: « يَا كُمَيْلُ الْبَرَكَةُ فِي مَالِ مَنْ….وَصَلَ الْأَقْرَبِين.» (13)

حضرت ، در اين روايت به تأثير صله رحم در مال اشاره نموده است.

امام صادق(ع) نيز در روايتي به اين امر اشاره نموده اند: صِلَةُ الْأَرْحَامِ تُحَسِّنُ الْخُلُقَ وَ تُسَمِّحُ الْكَفَّ وَ تُطَيِّبُ النَّفْسَ وَ تَزِيدُ فِي الرِّزْقِ وَ تُنْسِئُ فِي الْأَجَل ؛ ‏صله أرحام خلق را نيكو و دست را با سخاوت و نفس را پاكيزه و روزى را زياد كند و اجل را تأخير اندازد. (14)

امام باقر فرمودند:«صِلَةُ الْأَرْحَامِ تُزَكِّي الْأَعْمَالَ وَ تُنْمِي الْأَمْوَالَ وَ تَدْفَعُ الْبَلْوَى وَ تُيَسِّرُ الْحِسَابَ وَ تُنْسِئُ فِي الْأَجَل‏؛ صله ارحام اعمال را پاك كند و اموال را فزونى دهد و بلا را بگرداند و حساب را آسان كند و اجل را تأخير اندازد. (15)

نيکو کردن اخلاق، تقويت روحيه سخاوت، پاکيزه شدن نفس، تأخير اجل، پاکي اموال، دور شدن بلا، آسان شدن حساب و موارد بسيار ديگر از برکات صله رحم مي باشند که از مجموعه روايات اهل بيت(ع) استفاده مي شود.

 برکات اين امر تا آن اندازه است که اگر کسي از غير نيکوکاران باشد و به اين امر مبادرت داشته باشند، نيز از برکات آن محروم نخواهد شد.

منابع :

1. علامه مجلسي، بحار الأنوار، ج‏63 ، ص 349

2. تفسير نمونه ، ج‏1، ص44

3. بحار الأنوار، ج‏65 ، ص289

4. مهدى موعود ، ترجمه جلد سيزدهم بحارالأنوار، ص 883

5. نهج الفصاحه، ص376

6. ‏بحار الأنوار، ج‏75 ، ص 183

7. همان ، ج93 ، ص7

8. ترجمه الميزان، ج‏2، ص642

9. قرآن كريم ، سوره بقره ،‌آيه 276

10. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 144

11. محمد حسين صفاخواه ، گلچين صدوق، ج‏2، ص190

12. همان

13. تحف العقول ، ص174

14. الكافي ، ج‏2 ، ص 155

15. همان ، ص  150

منبع:سازمان تبليغات اسلامي