ققنوس

علت نام گذاری شب قدر                       

قدر در قرآن کریم به سه معنا به کار رفته است:

1- اندازه و اندازه گیری: «قَدْ جَعَلَ اللهُ لِکُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدْراً» (طلاق/ 3) ؛ خداوند برای هر چیزی قدر و اندازه ای قرار داده است.

2- ارزش، منزلت، شرافت، عظمت و بزرگی: «ما قَدَرُوا اللهَ حَقَّ قَدْرِه‏» (انعام/ 91)؛ آنان بزرگی عظمت خدا را آن گونه که باید بشناسند نشناختند.

3- ضیق و تنگ: «وَ مَنْ قُدِرَ عَلَیْهِ رِزْقُهُ فَلْیُنْفِقْ مِمَّا آتاهُ اللهُ» (طلاق/ 7) و آنان که تنگدست اند از آن چه خدا به آن ها داده است انفاق نمایند، پس باید انفاق نماید

در این که قدر در «شب قدر» به چه معنایی استعمال شده است، اختلاف می ‌باشد.

از بیان حضرت امام خمینی (س) در کتاب آداب الصلاه فهمیده می ‌شود که هر کدام از این معانی نسبت به شب قدر قائل دارد:

«در وجه تسمیه «لیله القدر» علماء اختلافاتی کردند. بعضی بر آنند که چون صاحب شرف و منزلت است، و قرآنِ صاحبِ قدر، به توسّطِ ملک صاحبِ قدر، بر رسولِ صاحبِ قدر، برای امّتِ صاحب قدر وارد شده است، لیله القدرش گویند.

و بعضی گفته ‏اند که برای آن «لیله قدر» به آن گویند که تقدیر امور و آجال و ارزاق مردم در این شب می ‏شود.

و بعضی گفته ‏اند به واسطه آن که از کثرت ملائکه زمین تنگ شود، آن را قدر گویند و آن از قبیل «و من قدر علیه رزقه» است.» (آداب الصلاه (آداب نماز)؛ متن؛ ص: 324)

اگر «قدر» به معنای اندازه و اندازه گیری باشد، در این صورت، شب قدر، شبی است که همه مقدرات تقدیر می ‌گردد و قالب معین و اندازه خاص هر پدیده، روشن می‌ شود .

مرحوم کلینی در کافی از امام باقر (ع) نقل می ‌کند، که آن حضرت در جواب معنای آیه «انا انزلناه فی لیلة مبارکة » فرمودند:

«آری، شب قدر، شبی است که همه ساله در ماه رمضان و در دهه آخر آن، تجدید می ‌شود . شبی که قرآن جز در آن شب نازل نشده و آن شبی است که خدای تعالی درباره اش فرموده است: «فیها یُفْرَقُ کُلُّ أمْرٍ حَکیمٍ» (دخان/ 4)؛ در آن شب، هر امری با حکمت، متعین و ممتاز می ‌گردد» .

آن گاه فرمود: «در شب قدر، هر حادثه ای که باید در طول آن سال واقع گردد، تقدیر می ‌شود، خیر و شر، طاعت و معصیت، و فرزندی که قرار است متولد شود یا اجلی که قرار است فرا رسد یا رزقی که قرار است برسد و …». (المیزان فی تفسیر القرآن؛ ج: 20؛ ص: 382).

در این شب تمام حوادث سال آینده به امام هر زمان ارائه می‌ شود، و وی از سرنوشت خود و دیگران با خبر می ‌گردد .

امام باقر (ع) می ‌فرماید:

«انه ینزل فی لیلة القدر الی ولی الامر تفسیر الامور سنة سنة، یؤمر فی امر نفسه بکذا و کذا و فی امر الناس بکذا و کذا؛ در شب قدر به ولی امر (امام هر زمان) تفسیر کارها و حوادث نازل می ‌شود و وی درباره خویش و دیگر مردمان مامور به دستورهایی می‌ شود». (الکافی؛ ج: 1؛ ص: 248)

پس شب قدر شبی است که:

1 . قرآن در آن نازل شده است .

2 . حوادث سال آینده در آن تقدیر می‌ شود .

3 . این حوادث بر امام زمان -روحی فداه- عرضه و آن حضرت مامور به کارهایی می ‌گردد .

بنابراین، می‌ توان گفت شب قدر، شب تقدیر و شب اندازه گیری و شب تعیین حوادث جهان ماده است .

پورتال امام خمینی(ره)