ققنوس

«نفاق» در لغت
جالب است بدانیم جز یک بیت شعر جاهلی که عوده ابوخلیل عوده از اشعار منسوب به «طرفه» نقل کرده است که در آن «نفق» از باب «مفاعله» به کار رفته و معنای «تلوّن» و «مخادعه» را می‏فهماند،(1) در هیچ‏یک از کتابهای لغت مورد پژوهش واژه «نفاق» و «منافق» که فاعل آن است، معنا نشده، بلکه فقط تعریف اصطلاحی آن ذکر شده است. لغت‏شناسان «نفاق» را مشتق از «نافقاء» به معنای «طرف پنهانی لانه موش صحرایی» دانسته‏اند که هنگام فرار، لایه نازک سطح زمین را از داخل تخریب کرده و از آن خارج می‏شود.
خلیل بن احمد فراهیدی، ازهری، ابن فارس، طریحی، ابن منظور و زبیدی واژه شناسانی‏اند که نفاق را فعل «منافق» و به معنای «وارد شدن به دین اسلام از یک در و خارج شدن از دین از در دیگر» می‏دانند و منافق کسی است که کفر خود را در دل پنهان می‏کند، ولی به زبان اظهار ایمان می‏نماید.(2)

ادامه در دانشنامه موضوعی

پی نوشت

. جلال‏الدین سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن، ج1، ص38ـ40 و 62.
2. همان.